Domowe mikro sposoby
Najprostszą metodą ograniczenia nadmiaru śmieci tworzyw sztucznych jest świadoma segregacja, ale przede wszystkim zapobieganie ich powstawaniu. Przyjrzyj się swoim dotychczasowym nawykom zakupowym. Wychodzisz na zakupy bez listy i kupujesz wszystko spontanicznie? Można ujednolicić zakupy i ograniczyć się do dwóch lub trzech w tygodniu zamiast codziennego chodzenia do sklepu po drobiazgi? Na początek zaopatrz się w większe wielorazowe torby. W miejscach, gdzie kupujemy żywność na wagę – wystarczy przynieść własne pojemniki lub torebki wielorazowego użytku. Przygotuj listę – zaplanuj, co naprawdę chcesz kupić i unikaj przypadkowych produktów w plastikowych torebkach.
Wybieraj większe opakowania – zamiast kilku małych paczek, kup jedno większe, by zminimalizować liczbę zbędnej folii.
Zwracaj uwagę na alternatywy – jeśli masz opcję kupienia artykułu w szkle lub papierze, postaw na takie rozwiązanie.
Weź ze sobą własne pojemniki – wiele produktów da się kupić luzem np. kasze.
Kontroluj zapasy – sprawdzaj zawartość szafek, nie gromadź niepotrzebnych rzeczy.
Powszechnym źródłem plastiku są butelki jednorazowe. Wiosenne porządki to doskonały moment, by wdrożyć kilka nieskomplikowanych rozwiązań na stałe. Nie kupuj wody w butelkach, zamiast tego skorzystaj z dzbanków filtrujących lub filtrów instalowanych w kuchni. Wiele miast dba o jakość kranówki, a dodatkowa filtracja poprawia jej smak i sprawia, że nadaje się do picia prosto z kranu. Kilka miesięcy regularnego picia wody filtrowanej zamiast butelkowanej to redukcja tysięcy plastikowych pojemników. Przy okazji zaoszczędzisz, woda sklepowa jest wiele droższa.
Zainwestuj w butelki wielorazowego użytku. Do wyboru mamy modele stalowe, szklane lub wykonane z tworzyw wolnych od BPA. Tak samo jednorazowe kubki w kawiarniach. Zamawiając kawę na wynos, możemy zaopatrzyć się we własny kubek termiczny. Coraz więcej lokali przyznaje klientom drobne rabaty za posiadanie własnego naczynia, bo w ten sposób aktywnie wspierają ideę zero-waste.
Kolejnym wyzwaniem w kontekście redukcji plastiku jest problem tzw. foliówek, czyli cienkich, jednorazowych torebek wręczanych przy każdej wizycie w sklepie. Folia w praktyce jest wykorzystywana przez kilka lub kilkanaście minut, a potem trafia do kosza. Chociaż w wielu krajach wprowadzono opłaty za korzystanie z toreb plastikowych, wciąż obserwujemy ogromne zużycie. Wystarczy zmiana standardowych jednorazowych toreb na torby materiałowe. Bawełnianą lub lnianą torbę możesz przechowywać w samochodzie, na wieszaku w korytarzu i przy drzwiach wyjściowych z domu. Zwróć szczególną uwagę na worki do pakowania owoców i warzyw. Zaopatrz się w specjalne siateczki bawełniane lub inne wielorazowe opakowania - posłużą miesiącami. Klucz tkwi w nawyku. Gdy mimo wszystko w nasze ręce wpadnie reklamówka wykorzystajmy ją ponownie, na przykład jako worek na śmieci.
Skupmy się na wiosennych porządkach w kontekście ograniczania plastiku przy sprzątaniu, czyli przy doborze środków czystości i akcesoriów pozbawionych jednorazowych elementów.
Środki czystości i akcesoria
Do porządnego sprzątania potrzebujemy detergentów i akcesoriów pomocnych w czyszczeniu. Wiele z nich oferowanych jest w jednorazowych opakowaniach. Sięgajmy po środki czystości w formie koncentratów albo tabletki do rozpuszczenia w wodzie. Są proste rozwiązania w stylu DIY, oparte na domowych składnikach. Ocet spirytusowy i soda oczyszczona stanowią świetną bazę do czyszczenia kuchni czy łazienki. Niewielki dodatek naturalnego olejku eterycznego (np. cytrusowego) poprawia zapach i tworzy wszechstronny, ekologiczny płyn do sprzątania. W internecie mamy mnóstwo przepisów na całą masę potrzeb.
Przykładowy przepis na uniwersalny spray do czyszczenia
Wymieszaj 1 część octu i 3 części wody
Dodaj kilka kropel olejku eterycznego (cytryna, lawenda, mięta)
Przelej do butelki z atomizerem i używaj do czyszczenia blatów, szafek czy zlewu
Zamiast jednorazowych ręczników papierowych, kup mikrofibrę, bawełnę lub inne materiały wielorazowe. Po użyciu wypierzesz i użyjesz ponownie. Co więcej, takimi metodami lepiej zapanować nad chaosem w domu.
Działania w makro skali
Domowe wiosenne porządki to fantastyczny punkt wyjścia, jednak prawdziwą zmianę przynosi dopiero połączenie ich z działaniami na szerszą skalę. Zwłaszcza wiosną sporo się dzieje w tym temacie – organizowane są różnego rodzaju festyny, pikniki ekologiczne, akcje sprzątania parków i lasów.
Przykładową inicjatywą jest popularne w wielu miejscach na świecie „Sprzątanie Świata”. W ramach kampanii wolontariusze uzbrojeni w worki, rękawice i dobre chęci wyruszają w teren, by pozbierać porzucone butelki, puszki, opakowania foliowe i inne śmieci. Takie akcje mają wymiar praktyczny i edukacyjny – pokazują skalę problemu i uczą, że problem odpadów dotyczy nas wszystkich.
Coraz częściej lokalne władze zapraszają mieszkańców do wspólnego sprzątania pobliskich terenów zielonych. To świetny sposób na zbudowanie więzi i świadomości ekologicznej. W kontekście redukcji butelek plastikowych słyszymy o wprowadzaniu systemu kaucyjnego, popularnego w wielu krajach zachodniej Europy i Skandynawii.
System kaucyjny to jeden z najbardziej skutecznych sposobów ograniczenia plastikowych śmieci. Istota rozwiązania jest prosta – przy zakupie produktu w butelce płacimy dodatkową opłatę (kaucję), i odzyskujemy ją, zwracając opakowanie do automatu recyklingowego. W Niemczech i krajach skandynawskich rozwiązanie świetnie funkcjonuje od lat.
W Polsce wciąż toczą się prace nad wdrożeniem systemu kaucyjnego. Edukacja i nacisk społeczny mają tu wielkie znaczenie, bo skuteczność całego mechanizmu zależy od stopnia zaangażowania producentów, konsumentów i władz. Jeżeli każdy zaakceptuje pewne niedogodności, zyskają wszyscy.
Synergia mikro i makro skali
Ograniczanie plastiku w domu to początek większego procesu zmian. Działania mikro, wdrażane przez pojedyncze gospodarstwa, sumują się. Gdy kilkanaście lub kilkadziesiąt rodzin przestaje kupować wodę w jednorazowych butelkach, zaczyna filtrować kranówkę i używać toreb wielorazowych, zauważalnie zmaleje ilość generowanego plastiku.
Jednocześnie działania makro, podejmowane przez organizacje pozarządowe, samorządy i projekty ogólnokrajowe sprzyjają jednostce. Akcje edukacyjne i ustawodawstwo powinny zachęcać ludzi do jeszcze większego zaangażowania. Dopiero gdy poziomy mikro i makro „kooperują”, otrzymujemy efekt synergii.
Wprowadzenie dobrych nawyków na stałe nie zawsze jest proste, zwłaszcza gdy przywykliśmy do wygodnej rutyny. Krótka ściągą dla początkujących (i nie tylko):
Zrób audyt w kuchni i spiżarni – otwórz szafki i sprawdź, ile rzeczy masz w plastikowych opakowaniach. Oddziel produkty napoczęte i zaplanuj, jak je zużyć, by nie marnować.
Zaopatrz się w torby wielorazowe i pojemniki – przygotuj materiałową siatkę na zakupy, a warzywa i owoce pakuj do woreczków wielokrotnego użytku.
Wprowadź filtrację wody – dzbanek filtrujący to duża wygoda, ale też znaczne zmniejszenie liczby kupowanych butelek PET. Jeśli zdecydujesz się na butelkę wielorazową z filtrem, możesz pić wodę nawet w podróży.
Zachęć znajomych do wspólnych porządków – organizujcie mini-eventy, jak wymiana odzieży i akcesoriów kuchennych. Wspólne działanie motywuje do dalszych wysiłków i jest przyjemniejsze.
Szukaj lokalnych inicjatyw – dołącz do grup w mediach społecznościowych i organizujcie się w swojej okolicy.
Wyznacz sobie konkretne cele – np. plastikowych śmieci o połowę w ciągu miesiąca albo całkowite wyeliminowanie zakupu wody w jednorazowych butelkach. Regularnie sprawdzaj postępy i nagradzaj się za osiągane wyniki.
Wiosenne porządki mogą być impulsem do zmian w naszym stylu życia i stosunku do środowiska. Drobne rzeczy w dużej skali mają ogromną moc.